Kwayedza
Kingstone Mapupu
VARIMI vari kukurudzirwa kuti vavandudze mabasa avo kuburikidza nekuchengeta zvipfuyo zvinosanganisira mbudzi nemakwai izvo zvisingabatwe nezvirwere nyore zvichitevera kufa kuri kuita mombe munyika muno nekuda kwezvirwere zvakasiyana.
Mashoko ekurudziro aya akataurwa nenyanzvi mubazi rinoona nezvekuchengetedzwa kwezvipfuyo reDepartment of Livestock and Veterinary Services, Dr Reverend Spargo, zvichitevera kufa kwezvimwe zvipfuyo munyika muno zvakaita semombe nezvimwe nekuda kwezvirwere.
“Kwenguva inodarika makore maviri kunge matatu munyika muno, isu tinoona nezveutano hwezvipfuyo kubazi reVeterinary tiri kusangana nezvirwere zviri kuuraya zvipfuyo zvakasiyana, kunyanya mombe dzapera. Saka tinoti sevarimi ngatimhanyirei kunohwanda nekuchengeta mbudzi nemakwai,” vanodaro.
Dr Spargo vanoti makwai nembudzi hazvibatwe nezvirwere zvakawanda sezvinoita zvimwe zvipfuyo zvakadai sehuku nemombe.
“Iro gore rino chete kubva munaNdira kusvika Gumiguru uno tarasikirwa nemombe dzakawanda zvikuru senyika varimi vedu vazhinji vakasara vasina kana pekutangira. Saka isu tasimudza mureza wekuti varimi vose ngavachengete makwai nembudzi. Zvipfuyo izvi hazvibatwe nezvirwere zvakawandisa sezvimwe zvatinochengeta, kungava kumamisha kana kuti kumapurazi kwedu,” vanodaro Dr Spargo.
Vanoti mbudzi nemakwai zvinodawo kugara zvichitariswa utano hwazvo nguva dzose uye varimi vanokurudzirwa kushanda nebazi ravo mukuchengeta zvipfuyo izvi.
“Tinazvo zvirwere zvinobata idzo mbudzi nemakwai asi hatina dambudziko rakanyanya nekuti zvinorapika nyore uyewo hazvikurumidze zvauraya zvipfuyo izvi sezvinoitika kune zvimwe. Pamusoro pezvo, mishonga yacho inogara iripo inowanikwa muzvitoro zvakatekeshera nenyika,” vanodaro.
Mbudzi nemakwai, vanodaro Dr Spargo, zvinoda kugara mumatanga akanaka asingasvike zuva kana kuti kunaiwa nemvura izvo zvinosimudzira utano hwazvo.
“Vamwe varimi vanochengetera mbudzi dzavo kana makwai muzvirugwi zvinopinda mvura uyewo nezuva, mbudzi nemakwai hazvidi kunaiwa kana kugara zvichirohwa nezuva,” vanodaro Dr Spargo.
Vanokurudzirawo kuisa hwaro hwakanaka mumatanga aya umo vanoti munofanirwa kugara muchimwaiwa mishonga inouraya dzingava nhata netumwe tumbuyu tungakonzera zvirwere.
“Matanga iwaya anofanirwa kunge achipinda mhepo zvakanaka kuti zvipfuyo izvi zvikwanise kufema zvakanakawo,” vanodaro Dr Spargo.
Panyaya yekudya kwezvipfuyo izvi, vanoti zvinofura sora uyewo varimi vanokwanisa kugaisa makireshi avanosanganisa nehuswa nesauti izvo zvinopa utano hwakanaka kuzvipfuyo zvavo.
Dr Spargo vanoti mbudzi nemakwai zvinopa mari kuvarimi nenguva pfupi-pfupi sezvo paine dzimwe dzinobereka vana vaviri kana vatatu panguva imwechete.
“Chekugumisira ndinoti tengai mishonga nemapiritsi anoiswa mumvura inonwiwa nezvipfuyo izvi anova anorapa makonye mudumbu mungava membudzi kana makwai, nemimwe yakasiyana yamunodzipa,” vanodaro.
